Blog Masonry Fullwidth
Gemi Pusulası
18. yüzyıldan taç formlu bir Portekiz pusulası orijinaline dayanarak. Burada kardano sistemi süspansiyonu gerekli değildir, çünkü pusula aşağıya doğru diskle birlikte bir iple tavana asılmaktadır. Geminin daha hafif sallantıları böylece dengelenmiştir. Pusula, iğne ile birlikte aşağı doğru kaptanın yatağının üzerine, uzanmışken bile rotayı takip edebilmesi için asılmıştır.
Enlem Ölçüm Aleti
Arap-İslam kültür çevresinde görünüşe göre 5./11. yüzyılın ilk yarısında enlem ölçümü için iki kullanım şekli sunan ve bir deklinasyon çizelgesinden yardım almaksızın herhangi bir günde kullanılabilen bir alet geliştirildi. Coğrafi yer çizelgelerinin genişletilmesi ve mükemmelleştirilmesi bakımından önemli olan bu alet, matematiksel coğrafyanın temel eseri el-Bīrūnī’nin Taḥdīd Nihāyāt el-Emākin li-Taṣḥīḥ […]
es-Siczī’nin Planetaryumu
Dünyanın kendi ekseninde döndüğüne inanan Arap-İslam astronomlarından birisi de Ebū Saʿīd Aḥmed b. Muḥammed es-Siczī’dir. es-Siczī ayrıca, dünyanın döndüğü prensibine dayanarak kayık biçiminde bir usturlap (el-Usṭurlāb ez-Zevraḳī) yapmıştır. Bizzat es-Siczī’nin bir planetaryum inşa edip etmediği bilinmemektedir. Bizim modelimiz, onun dünyanın kendi etrafında dönüşü tasavvurunu hatırlatmayı amaçlamaktadır.
Kovalı Su Dolabı
Bu düzeneğin bir öncelini oldukça daha basit biçimde olsa da Vitruv (ö. yaklaşık m.ö. 25)’dan1 tanımaktayız. Aletimizin tarifi, 6./12. yüzyıldan sonra yazıldığı aşikar olan Arapça anonim bir kitapta bulunmaktadır. Oldukça kuşkulu olan başlığı şöyledir: «Bu, İrün’un (Heron) iki Yunan, Philon ve Arşimed’in yükleri çekmek, küreler, sular […]
Fas Su Saati
Orijinali Fas’da (Maraokko) Ḳaraviyyīn Camii’nde bulunan ve Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften tara- fından yeniden üretilen saatin rekonstrüksiyonu. Orijinalin yapımcısı Ebū Zeyd ʿAbdurraḥmān b. Süleymān el-Leccāʾī’dir. Saati 763/1362 yılında Sultan İbrāhīm b. Ebī el-Ḥasan b. Ebī Saʿīd’in emriyle imal etmiştir. Rekonstrüksiyonumuz: Ahşap, verniklenmiş. Ahşap öğeler […]
Bir Botu Kaldırmaya Yarayan Vinç
Modelimiz Türk amirali Pīrī Reʾīs (1525 civarı)’in atlasındaki bir tabloya dayanıyor. Marmara denizinde bulunan manastırlı bir ada gösteriliyor. Bu manastıra bir vinç yardımıyla bir bot kaldırılmaktadır.
Alev Fışkırtıcı
İbn Erenbuġā ez-Zerdkāş1 (774/1373)’ın Kitāb el-Enīḳ fī el-Manācnīḳ isimli kitabında, yakın çarpışmada kullanılan ve mızrak uzunluğunda alev üretebilen bir alev fışkırtıcısı (ṣandūḳ [el-] muḫāsafa) tarif edilmektedir. Bu silah, iki boru üzerinde silindir bir üfleç ile bağlı olan metal uzunca bir petrol resevuarından oluşmaktadır. Yanıcı madde küçük […]
Mesafe Ayarlayıcılı Mancınık
Bu mancınığın Leonardo da Vinci tarafından yapılmıştır. Bu çizim, modelimize temel teşkil etmektedir. Bu mancınıkta bir mesafe ayarlayı- cısının kullanıldığı hatırlatılmalıdır, Arap model lerden en geç 8./14. yüzyıldan itibaren tanıdığımız gibi . Mesafe ayarlayıcısı bir çark formunda mancınığa yerleştirildiği için belirli bir ilerleme kendini göstermektedir.
Bocurgatlı Büyük Ok Atar
Arapçası ḳavs bi-l-levleb olan bir veya bir çok bocurgat aracılığıyla gerilen bu tür büyük ok atar, daha 5./11. yüzyılda Arap-İslam kültür çevresinde yaygındı (bkz. s. 94). 6./12. yüzyılda Murḍā b. ʿAlī eṭ-Ṭarsūsī (6./12. yüzyıl) tarafından Sultan Salāḥaddīn’e ithaf edilen savaş tekniği kitabında (Tabṣirat Erbāb el-Elbāb fī […]
Denge Ağırlıklı Mancınık
Bu mancınık tipi, daha önce anılan ḳarābuġā’nın bir türüdür ve Arapça ez-ziyār adını taşımaktadır. İkisi arasındaki ana fark, bunun taş veya diğer büyük hacimli nesneler yerine ağır okları fırlatmasında yatmaktadır. Bu amaçla, denge ağırlığına hizmet eden taşlarla dolu kaplar, masif bir demir cisim ile değiştirilmiştir. Oklar […]