Fizik
Su Çarkıyla Hareket Eden Pompa Tesisatı
Koşum hayvanları vasıtasıyla hareket eden döner dolaplar bağlamında el-Cezerī (600/1200 civarı), çark yardımıyla ırmaktan 20 arşın (yaklaşık 11 metre) kadar yüksekliğe su kaldıran bir düzeneği tarif etmektedir. Bu düzenek, Taḳiyyeddīn tarafından da hidrolik aletler arasında sunulmaktadır. Tesis, bir ırmağın doğal akıntısından faydalanmaktadır. Akıntıda bulunan su çarkı, […]
0 Read More
Şiddetli Rüzgarda Sönmeyen Lamba
3./9. yüzyılın ortalarında Benū Mūsā (Muḥammed, Aḥmed ve el-Ḥasan b. Mūsā b. Şākir), Kitāb el-Ḥiyel isimli kitaplarında şiddetli rüzgarda bile sönmeyen bir lamba tarif etmişlerdir. Modelimiz, Benū Mūsā’nın tariflerine, verdikleri resme ve E. Wiedemann ve D. Hill’in yorumlarına dayanarak oluşturulmuştur. İçinde lambanın bulunduğu yarım silindir, bir […]
0 Read MoreSıcak ve Soğuk Suyu Nöbetleşe Veren Otomat
Mūsā b. Şākir’in 3./9. yüzyılın ikinci yarısında Bağdat’da matematikçi, astronom ve fizikçiler olarak faaliyette bulunan Muḥammed, Aḥmed ve el-Ḥasan isimli üç oğlu, mekanik düzenekler hakkındaki kitaplarında, su akışını iki farklı kaynaktan veya reservuardan sağlayan ve iki nakil hattının her birinden belirli fasılalarda dönüşümlü olarak sıcak veya […]
0 Read MoreGemi Değirmeni
«Mūsā’nın üç oğlu» (Benū Mūsā) 3./9. yüzyılın ortalarında yazılmış «kendiliğinden çalan nefesli alet» hakkındaki risalelerinde, bir gemi değirmenden (ʿaraba) bahsetmektedirler. Coğrafyacı İbn Ḥavḳal 4./10. yüzyılda Dicle’de Musul civarında «benzerlerinin dünyada nadiren görülebileceği» gemi değirmenlerinin (Arap. çoğ. ʿUrūb) mevcut olduğunu bildirmektedir. Bunlar ahşaptan ve demirden inşa edilmişlerdi, […]
0 Read More
Water is Life
Water in Science, Technology, Architecture, and Literature Balance of minutes described by Al-Khāzini (515/1121). The model in the Museum for the History of Science and Technology in Istanbul`s Gülhane is a reconstruction, which runs for one hour and is equipped with a scale of 60 […]
0 Read MoreSıcak ve soğuk suyu nöbetleşe veren otomat
Mūsā b. Şākir’in 9. yüzyılın ikinci yarısında Bağdat’da matematikçi, astronom ve fizikçiler olarak faaliyette bulunan Muḥammed, Aḥmed ve el-Ḥasan isimli üç oğlu, mekanik düzenekler hakkındaki kitaplarında, su akışını iki farklı kaynaktan veya reservuardan sağlayan ve iki nakil hattının her birinden belirli fasılalarda dönüşümlü olarak sıcak veya soğuk su akacak, diğer nakil hattından aynı […]
0 Read MoreKovalı Su Dolabı
Bu düzeneğin bir öncelini oldukça daha basit biçimde olsa da Vitruv (ö. yaklaşık m.ö. 25)’dan1 tanımaktayız. Aletimizin tarifi, 6./12. yüzyıldan sonra yazıldığı aşikar olan Arapça anonim bir kitapta bulunmaktadır. Oldukça kuşkulu olan başlığı şöyledir: «Bu, İrün’un (Heron) iki Yunan, Philon ve Arşimed’in yükleri çekmek, küreler, sular […]
0 Read More