Eserler
Water is Life
Water in Science, Technology, Architecture, and Literature Balance of minutes described by Al-Khāzini (515/1121). The model in the Museum for the History of Science and Technology in Istanbul`s Gülhane is a reconstruction, which runs for one hour and is equipped with a scale of 60 […]
0 Read MoreDuvar Kadranı
İstanbul Rasathanesi çerçevesinde Güneş’in ve gezegenlerin enlem çizgisine varış yüksekliklerini bulmak için meridyen yönüne doğru bir duvar kadranı (labina) inşa edilmiştir. Büyüklüğü aşağı yukarı 7 x 7 metredir.
0 Read Moreel-Kāşī’nin abaḳel-Menātik’ı (Ekvatoryum)
Büyük matematikçi ve astronom Ġıyāseddīn Cemşīd b. Maḥmūd el-Kāşī (ö. 832/1429), Arapça Nuzhet el-Ḥadāʾiḳ (819/1416) adlı kitabında, gezegenlerin gerçek yerlerini (boylam ve enlemlerini!) belirlemeye yarayan ṭabaḳel-menāṭiḳ adlı bir alet tarif etmiştir, bunun yanı sıra, gezegenlerin burçlar kuşağındaki yaklaşmalarını hesaplamaya yarayan levḥ el-ittiṣālāt adlı başka bir alet ile, Ay tutulmasını önceden hesaplamaya, paralaksların ve gezegenlerin enlemlerini bulmaya […]
0 Read MoreGül Suyu Damıtımı İçin Ez-Zehrāvī’nin Tarif Ettiği Düzenek
Endülüslü hekim Ebū el-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī (geç 4./10. yüzyıl) Kitāb et-Taṣrīfli-menʿAcizeʿan et-Taṣnīf isimli kitabının 28. makalesinin üçüncü bölümünde oldukça ayrıntılı bir biçimde gül suyu damıtımını işlemektedir. ez-Zehrāvī, gül suyu elde etme yönteminin birçokları tarafından bilindiğini söylemektedir.
0 Read MorePeregrinus’un İğne Pusulası
Petrus Peregrinus tarafından tarif edilen ikinci pusula bir manyetik iğneye sahiptir, bu iğne dikey bir eksenin ortasındaki küçük bir deliğe sokulmuştur, eksen, zemin ile yuvarlak kutunun cam kapağı arasında kendi yatağında döner.
0 Read MoreIşık Yansımasını Gözlemleme Aleti
Büyük optik kitabının (Kitāb el-Menāẓir) dördüncü risalesinde (maḳāle) İbn el-Heysem (ö.432/1041’den sonra) ışık yansıması öğretisini oldukça ayrıntılı bir şekilde incelemektedir. Bunu müteakip yansıma aleti’nin (ālet el-inʿikās) kusursuz bir tarifini ve kullanımını vermektedir. Aletin görevi, yansıma yasasını örneklerle göz önüne sermektir.
0 Read MoreGök Küresi
Merāġa Rasathanesi gök küresi orijinalinin bize ulaşmış olması büyük bir şanstır. 1279 yılında Müʾeyyededīn el-ʿUrḍī’nin oğlu Muḥammed tarafından yapılan görkemli küre 1562 yılında Dresden’e ulaşmış olup 250 yıldır oradaki matematik-fizik salonunda bulunmaktadır. Bu kürenin önemine, daha 18. yüzyılda Carsten Niebuhr dikkat çekmişti. Dresden’de bulunan bu eser, 144 mm. çapındaki küreden ve de bronz […]
0 Read MoreSıcak ve soğuk suyu nöbetleşe veren otomat
Mūsā b. Şākir’in 9. yüzyılın ikinci yarısında Bağdat’da matematikçi, astronom ve fizikçiler olarak faaliyette bulunan Muḥammed, Aḥmed ve el-Ḥasan isimli üç oğlu, mekanik düzenekler hakkındaki kitaplarında, su akışını iki farklı kaynaktan veya reservuardan sağlayan ve iki nakil hattının her birinden belirli fasılalarda dönüşümlü olarak sıcak veya soğuk su akacak, diğer nakil hattından aynı […]
0 Read MoreGemi Pusulası
18. yüzyıldan taç formlu bir Portekiz pusulası orijinaline dayanarak. Burada kardano sistemi süspansiyonu gerekli değildir, çünkü pusula aşağıya doğru diskle birlikte bir iple tavana asılmaktadır. Geminin daha hafif sallantıları böylece dengelenmiştir. Pusula, iğne ile birlikte aşağı doğru kaptanın yatağının üzerine, uzanmışken bile rotayı takip edebilmesi için asılmıştır.
0 Read Morees-Siczī’nin Planetaryumu
Dünyanın kendi ekseninde döndüğüne inanan Arap-İslam astronomlarından birisi de Ebū Saʿīd Aḥmed b. Muḥammed es-Siczī’dir. es-Siczī ayrıca, dünyanın döndüğü prensibine dayanarak kayık biçiminde bir usturlap (el-Usṭurlāb ez-Zevraḳī) yapmıştır. Bizzat es-Siczī’nin bir planetaryum inşa edip etmediği bilinmemektedir. Bizim modelimiz, onun dünyanın kendi etrafında dönüşü tasavvurunu hatırlatmayı amaçlamaktadır.
0 Read More